Jednym ze sposobów na poznanie ciekawej historii okolic Skrzynek jest odwiedzenie placówek muzealnych znajdujących się w sąsiedztwie. Dużo do zaoferowania w tej dziedzinie ma pobliski Buk i nie jest to propozycja wyłącznie na deszczowe dni.
Sztandarową i najstarszą bukowską instytucją prezentującą zabytki archeologiczne, historyczne sztandary, miniatury budynków, stare zdjęcia i archiwalia jest Izba Muzealna Ziemi Bukowskiej, mieszcząca się w piwnicach budynku Biblioteki Publicznej przy Placu Stanisława Reszki 29.
HISTORIA
Historia starań o utworzenie muzeum regionalnego jest bardzo burzliwa i zasługuje na krótkie przedstawienie.
W okresie międzywojennym wielu bukowian interesowało się historią ich małej ojczyzny, krajoznawstwem i regionalizmem. Wśród światłych obywateli, krajoznawców i regionalistów Ziemi Bukowskiej naturalnie zakiełkowała wówczas idea gromadzenia zbiorów prezentujących kulturę, folklor, sztukę ludową i tradycje patriotyczne rodzinnych stron. Pragnąc ocalić te świadczące o chlubnej przeszłości Buku artefakty dla przyszłych pokoleń w 1937 roku doszło do założenia Koła Miłośników Ziemi Bukowskiej. W domu jednego z założycieli przy ulicy Dworcowej zaczęto gromadzić pierwsze zbiory historyczne z regionu jako zaczątek przyszłego muzeum. Niestety, II wojna światowa przerwała ówczesną działalność Koła i plany stworzenia stałej ekspozycji. Po wojnie, staraniem regionalistów i działaczy harcerskich, reaktywowano przedwojenne Koło, a 9 sierpnia 1952 roku przekształcono je w Koło PTTK w Buku im. „Miłośników Ziemi Bukowskiej”. Rok później utworzono Oddział PTTK w Buku. Członkowie liczyli na większe fundusze i możliwości działania w oparciu o ogólnopolskie stowarzyszenie PTTK.
Koło było bardzo żywotne, już na początku działalności zorganizowało Wystawę Regionalną w Buku. Stało się to możliwe głównie dzięki wysiłkowi Henryka Blimla i jego przyszłej żony, Heleny Kubiak, którzy zbierali stroje regionalne i pamiątki zabytkowe z całego regionu bukowskiego. Radość z widoku powiększających się zbiorów będących początkiem przyszłego muzeum przesłaniały utrudnienia wystosowywane ze strony komunistycznych władz. W 1958 roku posiadany przez Koło lokal w Rynku w ramach eksmisji został zabrany, skutkiem czego członkowie oddziału przez kilka lat byli bez lokalu.
Sytuacja odmieniła się w 1967 roku, kiedy bukowski oddział PTTK otrzymał od Urzędu Miasta i Gminy trzy pomieszczenia w stanie surowym w piwnicy budującego się Domu Kultury przy Placu Stanisława Reszki. Udało się uzyskać pozwolenie władz miasta na zaadoptowanie ich na izby muzealne. Wytężone prace prowadzone były własnym sumptem przez zarząd O/PTTK Buk z uwzględnieniem uwag Elżbiety Cichej, przewodniczącej Oddziałowej Komisji Opieki nad Zabytkami i honorowego członka PTTK, która została mianowana przez zarząd oddziału kustoszem Izby Muzealnej i funkcję tę pełniła przez około 50 lat aż do końca swojego życia.
Dużo inicjatywy i pasji w utworzenie Izby Muzealnej włożył prezes Alfred Przeniczka. Po jego śmierci w 1977 roku zarząd oddziału z nowym prezesem Ryszardem Milerem włożył równie wiele wysiłku w remonty i właściwe wyposażenie oraz funkcjonowanie muzeum. Efektem wieloletniej determinacji licznych osób w utworzenie placówki było oficjalne otwarcie Izby Muzealnej Ziemi Bukowskiej PTTK w dniu 7 maja 1983 roku. Od tego czasu Izba stale się rozwijała, poprawiała wystrój plastyczny, powiększała zbiory, zwiększała ilość gablot. W 2022 roku, na mocy darowizny zawartej z PTTK Oddział w Buku, Biblioteka i Kino MiG Buk formalnie przejęła zabytki zdeponowane w Izbie Muzealnej Ziemi Bukowskiej.
ZBIORY
Zgromadzone liczne zbiory można podzielić na kilka grup tematycznych:
- Znaleziska archeologiczne znalezione przy ulicy św. Rocha oraz wykopane w okolicy miasta: cegły, ułamki naczyń, siekierki kamienne, monety i dawne zabawki.
- Zdjęcia przedstawiające zabytkowe budynki i przemiany jakie zachodziły w wyglądzie miasta oraz makiety-miniatury zabytkowych budynków Buku wykonane przez lokalnych majsterkowiczów.
- Przedmioty obrazujące życie i pracę mieszkańców Buku i okolic (np. żelazka na duszę) oraz stroje ludowe, w tym pamiątki po zasłużonych dla Buku rodzinach zamieszkałych tu na przełomie XVIII i XIX wieku: Niegolewskich, Degórskich, Rudnickich i Starkowskich.
- Fotokopie i dokumenty różnych organizacji, cechów rzemieślniczych, władz miejskich i państwowych. Jest wśród nich Księga Statutowa wydana przez sejm 1550–1690, fotokopia Statutu Bractwa Kurkowego potwierdzonego przez króla Jana Kazimierza i różnych cechów, a także dokumenty i przedmioty dotyczące prężnie działających organizacji z terenu Buku i okolic, np. Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1895–1919), Towarzystwa Śpiewaczego „Harmonia” (1885–1910) czy też Bractwa Kurkowego.
- Eksponaty związane z udziałem bukowian w walkach narodowo – wyzwoleńczych, z których najcenniejsze to fragment chorągwi powstańczej z 1863 roku oraz pamiątki, dokumenty i zdjęcia wskazujące na uczestnictwo mieszkańców miasta i gminy w powstaniu wielkopolskim. Eksponowane są również archiwalne fotografie i pamiątki z okresu okupacji hitlerowskiej.
- Pamiątki związane z wybitnymi obywatelami Buku. Ekspozycji poświęconej m.in. Stanisławowi Reszce, Andrzejowi i Władysławowi Niegolewskim towarzyszą pamiątki i zdjęcia dr Lecha Siudy, zasłużonego lekarza wybranego „Wielkopolaninem Roku” w 1992 roku.
- Pamiątki związane z kultem religijnym, w tym książeczki do nabożeństwa, modlitewniki, obrazy i wiele innych.
Te wyjątkowe pamiątki nie doczekały się zasłużonego wyeksponowania – znajdują się w przyziemiu – w kilku niewielkich pomieszczeniach bez okien i wentylacji. Przez dziesięciolecia włożono wiele pracy w celu uzyskania wysokiego poziomu placówki kulturalnej, dlatego członkowie PTTK liczą na to, że Izba mająca tak wiele zabytkowych eksponatów, będąca już znaną i odwiedzaną, dokona dalszego rozwoju i ocali dla przyszłych pokoleń wiedzę o bogatej historii Ziemi Bukowskiej
Z otrzymanych niewielkich dotacji z Urzędu Miasta i Gminy w Buku w Izbie Muzealnej wykonuje się coroczne drobne remonty, kompletuje zbiory oraz dokonuje renowacji i konserwacji eksponatów. Staraniem kustosza Izby Muzealnej i zarządu oddziału z dotacji otrzymanych w 2001 roku ze Starostwa Powiatowego w Poznaniu, wykonano renowację (uzupełnienia ubytków w materiale, haftach i napisach) pięciu zabytkowych sztandarów:
– Cechu Rzeźnickiego Buku założonego w 1506 roku,
– Cechu Szewskiego w Buku założonego w 1885 roku,
– Stowarzyszenia Robotników Katolickich założonego w 1898 roku, a ufundowanego w 1929 roku,
– Towarzystwa Śpiewaczego „Harmonia” w Buku założonego w 1885 roku,
– Stowarzyszenia „Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary Św.” w Buku założonego w 1930 roku.
Izba Muzealna jest ważną placówką kulturalną i oświatową dla młodzieży miejscowych szkół, która przychodzi tu w ramach lekcji historii. Ponadto izbę odwiedza wiele wycieczek przejeżdżających przez Buk oraz goście indywidualni z kraju i zagranicy, a także młodzież i społeczeństwo bukowskie w czasie organizowanej tu Europejskiej Nocy Muzeów. Wizytatorami byli również przedstawiciele władz i specjaliści znający historię i sprawy muzealnictwa. O wysokim poziomie prowadzenia muzeum i uporządkowaniu zbiorów cennych historycznie eksponatów świadczą wpisy umieszczone w księdze odwiedzin Izby Muzealnej, a wśród nich wpis Włodzimierza Łęckiego – byłego wojewody poznańskiego, senatora Rzeczpospolitej Polskiej, a zarazem wybitnego krajoznawcy. Placówka była także źródłem informacji o historii i przeszłości Buku oraz okolic dla osób piszących prace magisterskie, doktorskie i inne. Organizowała również wystawy okolicznościowe korzystając ze swego dorobku.
We współczesnym coraz bardziej zglobalizowanym świecie dbanie o zachowanie pamiątek z przeszłości swojej małej ojczyzny z pewnością jest na wagę złota.
Muzeum jest czynne w środy w godz. 16:00-18:00 oraz w soboty w godz. 11:00-13:00. Istnieje możliwość zwiedzania w innym terminie po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym: (61) 8 140 761. Wstęp bezpłatny, wejście przez bibliotekę.
Sposoby dotarcia do Izby Muzealnej Ziemi Bukowskiej w Buku:
- pociągiem z pobliskiej stacji Otusz do stacji Buk (jeden przystanek); stąd dojście ul. Dworcową do jej końca, dalej w prawo do Placu Reszki, około 2 kilometry
- samochodem lub rowerem wzdłuż drogi wojewódzkiej 306 Stęszew-Buk lub lokalną przez Otusz, około 6 kilometrów
tekst i fot. Bartosz Świątek
